Όταν τον Ιούνιο του 2012 η Ουάσινγκτον επέβαλλε κυρώσεις στον αρχηγό της Μπόκο Χαράμ, Αμπουμπακάρ Σεκάου, αυτός τις απέρριψε ως κενές περιεχομένου. Δύο χρόνια αργότερα, η αδιαφορία του φαίνεται βάσιμη: η ισλαμική μιλιταριστική ομάδα του είναι τώρα πλουσιότερη από ποτέ, αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την κορυφαία παραγωγό πετρελαίου της Αφρικής, γίνεται πιο βίαια και συνεχίζει τις απαγωγές γυναικών και παιδιών ασύδοτα.Καθώς οι ΗΠΑ, η Νιγηρία και άλλοι πασχίζουν να εντοπίσουν και να καταπνίξουν τη χρηματοδότησή της, συνεντεύξεις του Reuters με πάνω από 10 νυν και τέως αξιωματούχους των ΗΠΑ που παρακολούθησαν στενά τη Μπόκο Χαράμ, παρέχουν την πιο ολοκληρωμένη εικόνα έως τώρα, για το πώς χρηματοδοτεί τις δραστηριότητές της. Μέχρι τώρα οι αρμόδιοι αρνούνταν να μιλήσουν για τη χρηματοδότηση της Μπόκο Χάραμ με τόσες λεπτομέρειες.
Η οργάνωση χρησιμοποιεί δύσκολα να εντοπιστούν ανθρώπους – courier για τη μεταφορά μετρητών, βασίζεται σε τοπικές πηγές χρηματοδότησης και εμπλέκεται σε πολύ περιορισμένες οικονομικές συναλλαγές με άλλες εξτρεμιστικές ομάδες. Επίσης, έχει πάρει εκατομμύρια από υψηλού προφίλαπαγωγές.
Οι ΗΠΑ αύξησαν πολύ τη συνεργασία με τη Νιγηρία για να συγκεντρώσουν πληροφορίες για την οργάνωση, της οποίας οι μαχητές σκοτώνουν αμάχους σχεδόν καθημερινά στη νοτιοανατολική Νιγηρία, όπου είναι το προπύργιό της.
Όμως η έλλειψη διεθνών οικονομικών δεσμών με την ομάδα περιορίζει τα μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι ΗΠΑ για να την υπονομεύσουν, όπως οι χρηματοοικονομικές κυρώσεις. Συνήθως το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών βασίζεται σε μία σειρά μέτρων παρακολούθησης των χρηματοοικονομικών συναλλαγών των τρομοκρατικών ομάδων. Αλλά η Μπόκο Χαράμ μοιάζει να απέχει εντελώς από το τραπεζικό σύστημα.
Για τη χρηματοδότηση του δολοφονικού δικτύου της η οργάνωση χρησιμοποιεί πρωτίστως μέλη της ως μεταφορείς μετρητών στο εσωτερικό της Νιγηρίας και κατά μήκος των διάτρητων συνόρων με γειτονικές χώρες.
Προσδιορίζοντας την Μπόκο Χαράμ ως τρομοκρατική οργάνωση πέρυσι, η κυβέρνηση Ομπάμα έκανε λόγο για μία βίαια εξτρεμιστική ομάδα, που έχει δεσμούς με την Αλ Κάιντα. Σε δήλωσή του στο Reuters, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ μίλησε για στοιχεία, ότι η οργάνωση έχει λάβει χρηματοδότηση από την Αλ Κάιντα μέσω του Ισλαμικού Μαγκρέμπ (AQIM), ένα παρακλάδι της ομάδας τζιχαντιστών που ιδρύθηκε από τον Οσάμα Μπιν Λάντεν.
Η στήριξη αυτή όμως είναι περιορισμένη. Αξιωματούχοι με γνώση των οικονομικών της Μπόκο Χαράμ λένε ότι οι όποιοι δεσμοί της με την Αλ Κάιντα ή τα παρακλάδια της είναι ασήμαντοι για τη συνολική χρηματοδότηση που έχει από εγκληματικές δραστηριότητες. Πρόκειται για χαμηλό αριθμό εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων, έναντι εκατομμυρίων δολαρίων που εκτιμάται ότι βγάζει η οργάνωση από απαγωγές και λύτρα.
Προσοδοφόρες απαγωγές
Οι απαγωγές φαίνεται ότι είναι η κύρια πηγή χρηματοδότησης για την ήδη πέντε ετών ισλαμική εξέγερση της Μπόκο Χαράμ στη Νιγηρία, της οποίας ο πληθυσμός των 170 εκατομμυρίων είναι ισόποσα μοιρασμένος ανάμεσα στους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους.
Πέρυσι το Φεβρουάριο, οπλισμένοι άνδρες σε μοτοσυκλέτες άρπαξαν τον Γάλλο Τανγί Μουλέν Φουρνιέ, τη σύζυγό του, τα τέσσερα παιδιά τους και τον αδερφό του, ενώ έκαναν διακοπές κοντά στο εθνικό πάρκο Waza στο Καμερούν, κοντά στα σύνορα με τη Νιγηρία.
Η Μπόκο Χαράμ έλαβε περίπου 3,15 εκατ. δολάρια από τους Γάλλους και τους Καμερουνέζους διαπραγματευτές για να απελευθερώσει τους ομήρους, σύμφωνα με εμπιστευτική έκθεση των νιγηριανών Αρχών που περιήλθε στο Reuters.
Οι εκτιμήσεις για τα ποσά που φέρεται να κερδίζει η οργάνωση από απαγωγές διαφέρουν ανά πηγή. Ορισμένοι αμερικανοί αξιωματούχοι υπολογίζουν ότι παίρνει έως και 1 εκατ. δολάρια για την απελευθέρωση κάθε απαχθέντος πλούσιου Νιγηριανού.
Είναι ευρέως διαδεδομένη αντίληψη στη Νιγηρία, ότι η Μπόκο Χαράμ λαμβάνει υποστήριξη από ομόθρησκους συμπαθούντες εντός της χώρας, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων πλούσιων επαγγελματιών και Νιγηριανών από τα βόρεια της χώρας, οι οποίοι αντιπαθούν την κυβέρνηση. Και γι’ αυτό όμως υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία.
Όπως λένε νυν και τέως αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Νιγηρίας, οι επιχειρήσεις της οργάνωσης δεν απαιτούν σημαντικά χρηματικά ποσά, που σημαίνει ότι ακόμα και επιτυχής εντοπισμός και κατάσχεση πόρων της είναι απίθανο να εμποδίσει την εκστρατεία της.
Έχει αναπτύξει δηλαδή ένα πολύ διαφοροποιημένο και ανθεκτικό μοντέλο υποστήριξης των δομών της, το οποίο την κάνει αόρατη και μειώνει δραστικά τις ανάγκες της για πρόσθετους πόρους.
Όπλα και επικοινωνίες
Η Μπόκο Χαράμ δεν αγοράζει εξελιγμένα όπλα, σαν αυτά που χρησιμοποιούν εξτρεμιστές στη Συρία και άλλες χώρες. «Δουλεύει» περισσότερο με AK-47, μερικά ρουκετοβόλα και εκρηκτικά υλικά. Δηλαδή έχει πολύ χαμηλά κόστη οπλισμού.
Πληρώνει άλλωστε ντόπιους νεαρούς ένα μικρό «χαρτζιλίκι» την ημέρα, για να παρακολουθούν και να αναφέρουν κινήσεις του στρατού της Νιγηρίας. Και μεγάλο μέρος του εξοπλισμού της οργάνωσης δεν είναι αγορασμένος, αλλά κλεμμένος από τον στρατό της χώρας.
Τον Φεβρουάριο δεκάδες μαχητές της κατέβηκαν σε ένα απομακρυσμένο στρατιωτικό φυλάκιο στους λόφους Γκουόζα στο βορειοανατολικό κρατίδιο Μπόρνο και άρπαξαν 200 όλμους, 50 ρουκετοβόλα και εκατοντάδες άλλα πυρομαχικά. Τέτοιες επιδρομές έχουν εξοπλίσει καλά την ομάδα.
Οι υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ παραδέχονται ότι τα όπλα, που έχουν βοηθήσει τόσο πολύ την Ουάσινγκτον στον εντοπισμό και το μπλοκάρισμα της χρηματοδότησης άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων, αποδεικνύονται λιγότερο έως καθόλου αποτελεσματικά στην περίπτωση αυτή.
Το ίδιο ισχύει και για τις επικοινωνίες. Η εσωτερική ηγεσία της Μπόκο Χάραμ ακολουθεί ιδιαίτερα αυστηρούς κανόνες ασφαλείας και στις επικοινωνίες, βασιζόμενη κυρίως σε συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο, δεδομένου ότι τα μηνύματα και οι κλήσεις μπορούν να υποκλαπούν.
